Przy kościele w Orawce pochowanych jest czterech proboszczów, dwóch z nich żyło i pracowało w XIX wieku, dwóch kolejnych już w XX. Wszyscy czterej to postacie niezwykle zasłużone dla tej parafii i regionu.

Przyjrzyjmy się postaci księdza Mateusza Varzely, który swoją posługę pełnił tu aż 41 lat. Jego nagrobek zwraca uwagę, ponieważ jest z białego marmuru, ma węgierską inskrypcję i obwieszony jest zwykle węgierskimi wstążeczkami. Odwiedzający kościół Węgrzy uważają go za rodaka. W pewnym sensie nim był, ale czasy i granice już się zmieniły, a on urodził się w nieodległym Podwilku.

Tam mieszkała również jego rodzina. Pamiątką są dwa nagrobki na podwilczańskich cmentarzach, dolańskim i makuchowskim. Na pewno rodzina mieszkała w Podwilku od dawna, ponieważ jedna rola/dzielnica powstała od tego nazwiska, znajduje się niedaleko kościoła.

inskrypcja na drugim pomniku w Podwilku, fot. M.Rutkowski

Litery wyryte w piaskowcu na najstarszym zachowanym w Podwilku nagrobku na cmentarzu dolańskim są już prawie niewidoczne. Prawdopodobnie jest to nagrobek matki księdza Varzely. Tłumaczenie inskrypcji „Dla najlepszej matki wierne dzieci bracia Varzely zmarła we wrześniu 1844.

Drugi nagrobek znajduje się na cmentarzu makuchowskim i upamiętnia siostrzenicę księdza pannę Marię Varzely, urodzoną 7 lutego 1860, zmarłą 9 stycznia 1901 r.

Ksiądz Mateusz Varzely urodził się 28 lutego 1821 w Podwilku. Święcenia kapłańskie przyjął 28 kwietnia 1848 roku. Był wikariuszem najpierw w Wielicznej, od od 1850 w Hrabuśicach, od 1852 Rabczy, w 1856 administratorem w Białym Potoku i w tym samym roku został proboszczem w Orawce. Funkcję te pełnił do śmierci 17 sierpnia 1897. W 1879 roku został mianowany honorowym kanonikiem kapituły spiskiej. Od 1868 roku był wicearchidiakonem i inspektorem szkolnym Górnej Orawy.

Zasłużeni dla Węgier byli również jego bracia. Prawnik Jan Varzely czynnie wspierał sprawę węgierskiej Wiosny Ludów, a młodszy brat, Armin był ochotnikiem w wojsku Richárda Guyona oraz Artúra Görgeyego.

Renowację nagrobka przeprowadzono jesienią 2020. Zgodnie z umową oczyszczono postument, przywracając mu pierwotną biel, wykonano i zamontowano figurkę Ukrzyżowanego, podniesiono płytę i odnowiono barierkę. Całość prac sfinansował Konsulat Generalny Węgier w Krakowie.

Oprac. Lucyna Borczuch

Źródła:

Schuster Rudolf, Schematizmus kňazov slúžiacich Bohu v Spišskej diecéze v rokoch 1848-2000, https://kapitula.sk

Majerikova-Molitoris M., i in. Przemilczane osobistości Górnej Orawy w: Dzieje Górnej Orawy, Kraków, 2012, str. 143

Kowalczyk M., Rutkowski M. Cmentarze Orawy, Zubrzyca G. 2007

Wiater Ł., Z dziejów parafii św. Marcina w Podwilku, Podwilk, 2017, str. 171