W ostatnim tygodniu lutego br. ukazała się książka o zasłonach wielkopostnych w kościele w Orawce. Składa się z czterech części. W pierwszej, Na pograniczu kultur i wyzwań. Fenomen kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela w Orawce prof. Ewa Kocój przedstawiła temat świątyni w przestrzeni kulturowej, na przykładzie wymienionego kościoła. W drugiej Zasłony w liturgii kościelnej – źródła i funkcje zwyczaju badaczka umieściła tkaninę obrzędową na tle sztuki sakralnej w kościele wschodnim i zachodnim. Trzecia część Kurtyny w tradycji kościoła katolickiego dotyczy już tylko opon wielkopostnych, ze szczególnym uwzględnieniem 17 zachowanych i znanych obecnie tkanin tego typu, znajdujących się w Polsce. Jej autorką jest Lucyna Borczuch, która od lat prowadzi kwerendę w tej sprawie. Czwartą część Zasłony wielkopostne w kościele św. Jana Chrzciciela w Orawce – opis, ikonografia i treści ideowe napisała Maria Borczuch-Białkowska. Z tego rozdziału Czytelnik dowie się na co, tak naprawdę patrzy.
Spis treści Sacrum na płótnie malowane. Zasłony wielkopostne kościoła św. Jana Chrzciciela w Orawce
- Kościół w Orawce – na pograniczu kultur i wyznań – Ewa Kocój, Lucyna Borczuch
1.1. Przestrzeń i powstanie
1.2. Artefakty świątyni
1.3. Malowidła – ,,Kościół Niebiański”
1.4. Malowidła – pomiędzy niebem a piekłem
1.5. Świątynia w społeczności lokalnej – czas świętowania
- Chrześcijańska świątynia – sacrum między niebem a ziemią – Ewa Kocój
2.1. Chrześcijańskie świątynie
2.2. Sztuka religijna wobec sacrum – od zachwycenia do edukacji
2.3. Zasłony liturgiczne w obrzędowości religijnej – judaizm
2.4. Wschodnie chrześcijaństwo
- Kurtyny w świecie zachodnim – Lucyna Borczuch
3.1. Najstarsze wzmianki
3.2 Typologie zasłon (malowane, haftowane)
3.3. Zasłony w Europie zachodniej (wybrane przykłady)
3.4. Zasłony w polskich świątyniach (wybrane przykłady)
3.5. Zasłony wielkopostne we współczesnych projektach kulturalnych
- Treści ideowe zasłon wielkopostnych w Orawce – Maria Borczuch-Białkowska
4.1. Pieta pod Krzyżem
4.2. Biczowanie
4.3. Matka Boska Bolesna
4.4. Maria Magdalena Pokutująca
Bibliografia
Monografia ta nie mogłaby powstać gdyby nie pomoc wielu osób i instytucji. Przede wszystkim pragniemy z całego serca podziękować wszystkim osobom, które przyczyniły się do jej powstania, wspierając nas swoją życzliwością i wiedzą, w szczególności księżom proboszczom: z Orawki – ks. Adamowi Gabrysiowi, z Łopusznej – ks. Kazimierzowi Foltynowi, z Polanki Wielkiej – ks. Mieczysławowi Pieli, ze Starej Wsi – ks. Grzegorzowi Thenowi, z Jasienicy Rosielnej – byłemu proboszczowi, obecnie biskupowi Krzysztofowi Chudzio, oraz kustoszowi zamku Kamieniec w Odrzykoniu/Korczynie panu Andrzejowi Kołderowi. Serdeczne podziękowania składamy dr. Volkerowi Dudeckowi z Żytawy, który jako pierwszy ekspert zechciał przyjrzeć się orawskim zasłonom i udzielił wielu bezcennych informacji na ten temat. Słowa wdzięczności kierujemy do księdza dr. Szymona Tracza, diecezjalnego konserwatora zabytków i sztuki sakralnej Diecezji Bielsko-Żywieckiej, który wydatnie pomógł w opracowaniu wzmianek o zasłonach, jak również do dr. Piotra Szukiela z Wrocławia za przekazanie cennych informacji dotyczących kurtyn w regionie Śląska. (ze Wstępu)
Dziękujemy Panu Jerzemu Żmudzińskiemu, który dostrzegł wybitny potencjał kurtyn w promowaniu kościoła w Orawce i pomógł rozpocząć w 2013 r. to działanie.
Serdecznie dziękujemy Joli Półchłopek, Teresie Pażdzior, Mai Sokół-Augustyńskiej, Anecie i Maciejowi Filipom, Kamilowi Bańkowskiemu i Jackowi Kachlowi za podzielenie się informacjami i możliwość wykorzystania zdjęć. Niestety w 2020 r. nie wszystkie zasłony mogłyśmy zobaczyć z uwagi na ograniczenia, zatem Wasze zdjęcia były w tej sytuacji bezcenne.
Wydanie książki jest podsumowaniem dotychczasowej kwerendy w sprawie zasłon wielkopostnych w Polsce. Mamy wciąż nadzieję, że zachowało się ich więcej. Będziemy wdzięczne za każdą informację. Można pisać na adres podany na tej stronie lub w książce.
LB