Wiele napisano już o wystroju naszego najstarszego zabytku, przyjrzyjmy się dzisiaj temu, co widać na zewnątrz.

Przede wszystkim cmentarz, nasza orawska nekropolia. Zabytek otoczony jest nim zewsząd, choć nie wszędzie już dostrzeżemy ślady grobów. Założony był zgodnie z ówczesną tradycją, okolony kamiennym murem, odgradzającym sacrum od profanum.

Wiemy, że jest najstarszym katolickim zachowanym na tej części Orawy, ale nie był pierwszym, wcześniej już były choćby w Podwilku, Zubrzycy Górnej czy Bukowinie. Kiedy luteranie przejęli pierwszy orawski katolicki kościół, w Podwilku, rodzina zmarłego musiała płacić za pogrzeb pastorowi. Takie było prawo. Katolicy grzebali zmarłych po zachodzie słońca lub na rozstajach dróg. Kiedy wreszcie doczekali się kościoła parafialnego w Orawce, pewno wozili swoich zmarłych tu. Kto wie, ilu naszych orawskich przodków spoczęło tu od połowy XVII wieku… Najstarszy zachowany nagrobek pochodzi z końca XIX w. Wcześniejsze drewniane krzyże z czasem murszały, groby porastała trawa, zostały po nich tylko gdzieniegdzie niewielkie wzniesienia. Jeszcze w latach 70-tych XX groby były dużo bliżej ścian, co widać na starych zdjęciach. Czytaj dalej →

inskrypcja na nagrobku ks. Varzely, fot. M.Rutkowski

Przy kościele w Orawce pochowanych jest czterech proboszczów, dwóch z nich żyło i pracowało tu w XIX wieku. Obie postacie są niezwykle ciekawe. Przyjrzyjmy się księdzu Mateuszowi Varzely, który swoją posługę pełnił tu aż 41 lat. Jego nagrobek zwraca uwagę, ponieważ jest z białego marmuru, ma węgierską inskrypcję i obwieszony jest zwykle węgierskimi wstążeczkami. Odwiedzający kościół Węgrzy uważają go za rodaka. W pewnym sensie nim był, ale czasy i granice już się zmieniły, a on urodził się w nieodległym górnoorawskim Podwilku…

fragment nagrobka rodziny Varzely w Podwilku, fot. M.Rutkowski

Tam mieszkała również jego rodzina, o czym świadczą dwa nagrobki na podwilczańskim cmentarzu. Na pewno rodzina mieszkała w Podwilku od dawna, ponieważ jedna rola/dzielnica powstała od tego nazwiska.

Na nagrobku litery wyryte w piaskowcu są już prawie niewidoczne, a w 2007 r. można było odczytać:

…ob.Anysin hiu gyermetie Varzely lestoerek meghul 1844 Jep …

inskrypcja na drugim pomniku w Podwilku, fot. M.Rutkowski

Czytaj dalej →

Urodził się 11 listopada 1888 w Jabłonce, zmarł 5 września 1948 w Orawce. Potomek pierwszej sołtysiej rodziny w Jabłonce.

Szkołę ludową ze słowackim i węgierskim językiem nauczania ukończył w Jabłonce, kolejne 4 klasy niższego gimnazjum w Trzcianie, obecnie  Trstena, gimnazjum zaś w Rużomberku, maturę zdawał w Rożnawie. Studia teologiczne rozpoczął w Kapitule Spisskiej w Lewoczy a dokończył w Wiedniu. Święcenia kapłańskie przyjął 1 czerwca 1911 w Kapitule Spisskiej. Jako wikariusz pracował kolejno w wsiach orawskich Chyżne i Rabcza obecnie Rabća, spiskich Drużbakach i Śvabovcach, od 1919 administrator w liptowskiej Hybe, następnie w orawskich wsiach  Zubrohlava, Lipnica Mała, Zubrzyca Górna, znów Chyżne i w 1928 roku objął probostwo w Orawce, gdzie swoją posługę pełnił do śmierci. Czytaj dalej →

nagrobek ks. Vitkaya przy kościele w Orawce

 

Przed wejściem do kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela, zabytku architektury sakralnej z połowy XVII wieku, jednego z najwybitniejszych w Polsce, znajduje się grób ks. Pawła Vitkaya, proboszcza w latach 1830-1842, o którym niewiele wiadomo parafianom, jak i zwiedzającym kościół turystom.

Ks. Paweł Vitkay nie jest całkowicie nieznaną osobą, przeciwnie, bardzo cenionym botanikiem, autorem pierwszego opracowania flory Orawy. Czytaj dalej →

Ksiądz prałat Józef Kocańda żył w latach 1913 – 1963, w tym roku mija więc 100 lat od jego urodzin i 50 lat od jego śmierci. W latach 1949-1963 był proboszczem w Orawce, tu został pochowany na przykościelnym cmentarzu. Czytaj dalej →